Het putdekselmonument in de Van der Pek en de Vogelbuurt

HERDENKEN TIJDENS EEN WANDELING LANGS ELF PUTDEKSELS.
Op 17 juli 2018 – bij de herdenking van de bombardementen op Fokker in 1943 – werd op het Van der Pekplein de eerste van elf grote putdeksels onthuld, ontworpen door kunstenares Hester Oerlemans. Dankzij de inspanningen van Karel de Beurs – voormalige beheerder van de Noorder begraafplaats, – zijn de gegevens van vele slachtoffers achterhaald, maar de lijst is nog steeds niet helemaal volledig. Onder de ruim 200 slachtoffers waren 41 jongens en meisjes die jonger waren dan zeventien, met nog een heel leven voor zich. De namen in de rand horen bij oude en jonge mensen, bij echtparen en gezinnen die in één klap van het leven en van hun dierbaren werden beroofd. Daarover is lang gezwegen omdat de bevrijding het uiteindelijke, zeer gewenste doel was. Over de vele ernstig gewonden – die voor het leven schade opliepen – wordt nauwelijks gesproken. Van deze geschiedenissen kan iedereen leren door na te denken over wat oorlog met burgers doet.
Jaarlijks vindt op 17 juli op de Nieuwe Noorder een herdenking plaats. De vorm en inhoud daarvan willen we in nauw contact met nabestaanden en ooggetuigen van toen de vorm en inhoud geven die het meest recht doet aan de slachtoffers en de nabestaanden.
Dit jaar (2020) kan in verband met de 1,5 meter-regel alleen een besloten herdenking plaatsvinden. Die is alleen online te zien op de website van Historisch Centrum Amsterdam-Noord: Online herdenking  (KLIK AAN)

Twaalfde herdenkings-putdeksel?
De meeste namen van de slachtoffers staan nu al vermeld op de rand van de elf putdeksels, waarvan er zes in de Van der Pekbuurt liggen, twee in de buurt van het Mosplein, twee bij de St.Ritakerk en het Hagendoornplein en één aan de andere kant van het Noord-Hollands kanaal op het Kraaienplein nabij het getroffen politiebureau aan de Adelaarsweg. Het Historisch Centrum heeft er bij het stadsdeel op aangedrongen nog een twaalfde putdeksel te laten maken. Daarom kunnen de nu nog ontbrekende namen worden vermeld.
Waarschijnlijk is de hoek van de Fazantenweg en de Meeuwenlaan daarvoor de geschikste plek. Daar stond het huis met de praktijk en de woning van huisarts Van Haga waar een voltreffer veel slachtoffers maakte. De foto laat de situatie van nu zien.

 

Wandeling langs de herdenkings-putdeksels
Op 17 juli 2019 organiseerde het Historisch Centrum na de herdenking op de Nieuwe Noorder een wandeling langs de elf putdeksels. Nabestaanden en getuigen van de bombardementen vertelden hun verhaal. Gidsen wezen de plekken aan waar huizen en gebouwen getroffen werden en slachtoffers vielen.  In de Van der Pekbuurt is dat te zien aan het ontbreken van de gele bakstenen strepen op die huizen, aan het ontbreken van klossen onder de dakgoten, het ontbreken van een overhangend zadeldak aan de kop van de huizenrij en soms een geheel andere architectuur.

 

Waar de bommen vielen: een gidsje
Jeannette van der Stelt – die onderzoek doet naar de slachtoffers en de verhalen die er nog over hen bestaan – heeft voor de wandeling langs de putdeksels een klein gidsje gemaakt dat de plekken precies aangeeft en iets vertelt over wat daar plaatsvond in juli 1943.

Website Friendly Fire
De website Friendly Fire geeft nu vooral feitelijke informatie over het WAT, HOE en WAAROM van het door kunstenares Hester Oerlemans ontworpen putdeksel-monument. De namen van de slachtoffers worden vermeld zoals die in 2018 bekend waren en er is nog weinig ruimte besteed aan getuigen-verhalen. Het stadsdeelbestuur heeft het Historisch Centrum gevraagd het onderhoud en de redactie van die website op zich te nemen.

We willen er een digitaal monument van maken waarop zoveel mogelijk van de slachtoffers een gezicht en een eigen verhaal krijgen. Dit naar analogie van de opzet van Joods monument, maar in een geheel andere vormgeving. Dit natuurlijk in nauw contact met de nabestaanden en met hun instemming.

Adopteer een putdeksel
De putdeksels liggen gewoon in het plaveisel op straat , op een plein, bij een bushalte. Zand, bladeren en zwerfvuil maken geen onderscheid. Deze monumenten verdienen zorg om leesbaar en zichtbaar te blijven. Doe het als je op weg naar huis of wandelend met de hond langskomt. Doe het als je toch al de ramen doet of de auto schoonmaakt. Of gewoon omdat je wil dat het er schoon uitziet.
Wie is bereid een putdeksel in de buurt te adopteren om die zo nu en dan schoon te vegen? Ieder monument verdient het met zorg schoongehouden te worden. U kunt u opgeven bij het stadsdeel en bij het Historisch Centrum.